Giriş
Gıda işleme ve ambalaj tesislerinde kullanılan yağlayıcılar, gıda ile istem dışı temas edebilecekleri için özel onaylara tabidir. NSF H1 sınıfı yağlar, “gıda işlenmesi esnasında potansiyel gıda temasına izin verilen” yağlayıcılar olarak tanımlanır. Bu yağlar FDA’nın 21 CFR 178.3570 regülasyonuna uygun katkılar içerir ve gıdaya bulaşsalar bile zararlı dozları geçmeyecek şekilde formüle edilmiştir. NSF (Ulusal Hijyenik Malzeme Enstitüsü) onayı, bitkisel ya da PAO gibi temel yağlardan üretilen yağlayıcıların tat, koku ve renk içermemesini şart koşar. Ayrıca H1 sınıfı yağlayıcıların kullanıldığı makineler iyi etiketlenmeli ve gıda işleme alanlarında çalışan personel konuyla ilgili eğitilmelidir. Aksi halde gıda güvenliği riske girer. Aşağıda H1 yağların özellikleri ve uygulama pratikleri özetlenmiştir.
Detaylı Teknik Analiz
NSF H1 Sınıfı Tanımı: NSF H1 kategorisi, gıda ile temas eden ekipmanların yağlamasında kullanılabilen yağlar için kullanılır. Bu yağların formülasyonu FDA’nın belirttiği onaylı hammadde ve katkıları kapsar; bunlar arasında alkol-eter esterleri, alifatik hidrokarbonlar ve saf mineraller bulunur. H1 yağlarda katı ve sıvı katkı maddeleri “tat, koku ve renk” taşımamalıdır. NSF’ye göre, H1 olarak kaydedilen ürünlerin içeriği gıdaya bulaştığında en fazla 10 ppm’i geçmemelidir. Örneğin gıda işleme tesislerinde temizlik yağları, gıda kaynaklı ürün ya da paketle temas riskine karşı H1 sınıfına dahil edilir.
Gıda Güvenliği Uygulamaları: Gıda üretiminde HACCP prensiplerine göre, yağlayıcılar kritik kontrol noktası kabul edilir. NSF H1 yağları; fırın mikserlerine, pastörizatörlere, et/meze kesici bıçaklara, konveyör zincirlerine vb. uygulanır. Kullanım sırasında alan temizliğine önem verilir; taşma veya sızma halinde yağ kalıntıları hemen temizlenmeli, ekipman güvenli biçimde sildikten sonra işleme devam edilmelidir. Ayrıca yağ seçimi yaparken H1 (temas mümkün) ya da H2 (temas olmayan) gibi etiketlere dikkat edilmelidir. Yanlış sınıflandırma sağlık riski yaratabilir. Örneğin bir forklift hidrolik yağı H2’dır (temas yok), H1 yağ gerektiren bir hidrolik sisteminde kullanılması uygunsuzdur.
Etiketleme ve Kayıt: NSF H1 onayı, ürün etiketinde NSF markası, H1 kodu ve kayıt numarası gibi açık işaretlerle belirtilir. Gıda güvenliği mevzuatı (CFR 21 vb.) gereği, üretim tesislerinde kullanılan her yağın orijinal kabında ve ayrı depolanması gerekir. Tüm yağ değişimleri, hangi makineye ne zaman uygulandığı kayıt altına alınmalı; sızdırmaz konteynerler tercih edilerek kontaminasyon önlenmelidir. ISO 21469 gibi standartlar da gıda işletmelerindeki yağ üretiminde hijyenik koşulları tanımlar. Gıda teması olmaması gereken durumlardaysa H2 sınıfı yağlar veya H3 sürücü yağları (sadece pas giderme/silmede kullanılan yemeklik yağlar) kullanılır.
Örnek Uygulama: Örneğin, ticari unlu mamul fabrikasında mikserlerde kullanılan zincir yağlayıcı H1 onaylı aerosol gıda yağıdır. Bu yağ renksiz, kokusuzdur ve yüksek sıcaklığa dayanır. Kullanım öncesi üretim hattı durdurulup, yağlama sonrası hemen restore edilir. Katı katkı gerekiyorsa NSF kayıtlı grafit veya organik polimer yağlayıcılar tercih edilebilir. Öte yandan, depo forkliftsizken yapılan bakımda kullanılan motor yağı H2 olarak sınıflandırılır çünkü doğrudan gıda temas riski yoktur. Bu ayrım düzenli denetimlerde dikkatle kontrol edilir.
Sonuç
Gıda işleme endüstrisinde yağlayıcıların NSF H1 onayı, ürün güvenliğinin temel taşlarındandır. Doğru seçilmiş gıda onaylı yağlar, sistem güvenilirliğini artırırken tüketici sağlığını da korur. Çalışanlar iyi eğitimli olmalı, yağlar sıkı etiketlendirilip izlenmelidir. Ar-Ge çalışmalarıyla geliştirilen yeni gıda sınıfı formülasyonlar (örneğin yüksek performanslı gıda sınıfı ester yağlar) sektörde güvenlik standartlarını yükseltmektedir. Sonuç olarak, NSF H1 yağların kullanımı ve doğru uygulama pratikleri, uluslararası gıda güvenliği normlarına uyum sağlanmasının yanı sıra olası geri çekilmeleri ve hukuksal riskleri önler.
Kaynaklar
- Interflon, What is a food-grade lubricant?interflon.cominterflon.com
- Interflon, What is a food-grade lubricant? (etiketleme ve depolama)interflon.cominterflon.com
- Machinery Lubrication, What is a food-grade lubricant? (NSF H1 açıklaması)interflon.com
- WIPO, Exporting goods with a trademark (uluslararası marka tescili önerisi)wipo.int
