Giriş
Kullanılmış madeni yağların geri kazanımı hakkında, çevresel sürdürülebilirlik açısından kritik bir konudur. Dünya genelinde motor yağlarının yaklaşık yarısı kullanıldıktan sonra çevreye karışmakta, bunun %95’i de fosil kaynaklı yağlardan oluşmaktadır. Bu atık yağları yeni ürün olarak tekrar kullanmak, doğal kaynak tüketimini ve kirliliği azaltan bir döngüsel ekonomi yaklaşımıdır. Re-refining (yeniden rafine) ve kimyasal geri dönüşüm olmak üzere başlıca iki yöntem söz konusudur. Re-refining, kullanılmış yağın temizlik ve rafine edilerek orijinal kullanılabilir baz yağa dönüştürülmesidir. Kimyasal geri dönüşüm ise atık yağları daha basit kimyasal maddelere parçalayarak farklı ürünlere (yakıt, petrokimya hammaddesi vb.) dönüştürür.
Gelişme
Etkin bir yağ geri kazanım süreci, önce yağdaki metal toz, su, kir gibi kirleticileri giderir. Re-refining işlemlerinde vakum distilasyon ve hidrotreatment gibi teknolojiler yağdan mikro kirletici ve zehirli bileşikleri uzaklaştırır. Sonuçta elde edilen yeniden rafine yağ bazları, otomotiv yağlarından hidrolik sistem yağlarına kadar birçok alanda kullanılabilir durumda olur. Böylece hammadde olarak ham petrol ihtiyacı azalırken, atık yağ miktarı da düşer. Masafee Group’a göre geri kazanılmış baz yağlar hem ekonomi hem ekoloji sağlar: Re-refining enerji tüketimi geleneksel rafineye göre daha düşüktür, bu da daha küçük karbon ayak izi demektir. Hatta re-refine yağlar genellikle daha düşük maliyetli olup, yenilenebilir bir alternatif olarak üreticilere ekonomik avantaj sunar. Öte yandan çoğu yasal sınıflandırma (örneğin ABD VGP/EAL kategorisi) bu yağları ‘çevre dostu’ olarak kabul etmese de, atık hacmi azaltmadaki katkısı tartışmasızdır.
Sonuç
Madeni yağ geri kazanımı, endüstriyel atığın azaltılması ve kaynakların korunması için önemli bir stratejidir. Re-refining ve atık yağ toplama altyapısı geliştikçe, hem üreticiler hem kullanıcılar büyük çevresel faydalar elde edecektir. Bugün atık yağların ancak küçük bir kısmı geri dönüştürülebilse de, teknoloji geliştikçe döngüsel ekonominin etkinliği artacaktır. Bu yaklaşım, kimya endüstrisinde sürdürülebilirlik politikalarının somut bir parçası haline gelerek doğal kaynak tüketimini minimize edip atık yönetimini optimize edecektir.
Kaynakça: U.S. Environmental Protection Agency (EPA). (2024). Used Oil Management – Re-refining. [epa.gov]; Masafee (2023). Lubricant recycling and re-refining: A key element in a circular economy. [masafee-eg.com]masafee-eg.commasafee-eg.com; Adams, D. J. (2021). Environmental Lubricants Manufacturing: Used Oil Re-refining Case. STLE Tribology & Lubrication Technology.
